فهرست دسته بندی های تخصصی – موضوعی مزایدات ایران
فهرست دسته بندی های تخصصی – موضوعی مزایدات ایران
فهرست دسته بندی های تخصصی – موضوعی استعلام قیمت های ایران
آییننامه تضمین معاملات دولتی
ماده ۱- هدف و دامنه کاربرد این آییننامه به شرح زیر میباشد:
الف- هدف: تحکیم تعهدات مناقصهگران یا داوطلبان و طرفهای قراردادی، در اجرای قانون برگزاری مناقصات – مصوب ۱۳۸۳ – و قانون آییننامه معاملات دولتی – مصوب ۱۳۴۹ – از طریق تنظیم تضامین لازم برای معاملات با موضوع خرید انواع کالاها و خدمات و نیز ارجاع کار و تشکیل آن معاملات ازجمله قراردادهای خرید خدمات مشاوره، مدیریت طرح، امور پژوهشی و تحقیقاتی، امور نرمافزاری، امور پیمانکاری در زمینههای احداث و ساخت، طرح و ساخت (صنعتی یا غیرصنعتی)، نصب، ساخت و نصب، ترابری و انواع پیمانکاری تعمیر، نگهداری و بهرهبرداری، خدمات پشتیبانی، امور حمل و نقل، اجاره و استجاره و نیز خرید ماشینآلات، تجهیزات، لوازم، مصالح، مواد و دیگر انواع کالا و همچنین موارد مشابه آنها، به تنهایی یا به صورت ترکیبی از دو یا چند مورد از آنها.
ب- دامنه کاربرد: تمام دستگاههای موضوع بند (ب) ماده (۱) قانون برگزاری مناقصات – مصوب ۱۳۸۳- و دستگاههای موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری – مصوب ۱۳۸۶- و نیز مواد (۲) تا (۵) قانون محاسبات عمومی کشور – مصوب ۱۳۶۶- برای انجام معاملات و ارجاع کار در اخذ تضامین مورد نیاز، تابع ضوابط مندرج در این آیین نامه هستند.
تبصره – در قراردادهای بیمه، اخذ تضمین از بیمهگر موضوعیت ندارد.
ماده۲- در این آییننامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
الف- تضمین: سپردن مال یا وجه نقد یا به عهده گرفتن تعهد فرعی یا مضاعف به منظور پایبندی به یک تعهد اصلی و شروط مربوط به آن.
ب- ضمانتنامه: سندی برای توثیق تعهدات متعهد که شخص ثالثی (ضامن) بر اساس درخواست متعهد (مضمونعنه) و با رعایت ضوابط مربوط تعهد میکند که در سررسید یا شرایط معین مبلغ معینی را بابت موضوع خاصی که مربوط به تعهد اصلی متعهد (مضمونعنه) است به ذینفع تعهد اصلی (مضمونله) یا به حوالهکرد او بپردازد.
پ- سپردن تضمین: انجام مجموعه اقدامات متعهد اصلی برای تأمین و تسلیم تضمین به مضمونله به نحوی که تضمین با رعایت تمام مقررات و ضوابط مربوط در دسترس ذینفع تعهد (مضمونله) قرار گیرد و وی بتواند هر زمان که طبق مقررات خواست وجه مربوط به آن را ضبط یا مبلغ ضمانتنامه را از ضامن دریافت کند.
ت- آزادسازی تضمین: انجام کلیه اقدامات در اختیار مضمونله (دستگاه مناقصهگزار یا کارفرما) به منظور آنکه تضمین یا ضمانتنامه از دسترس وی خارج گردد و مضمونعنه (مناقصهگر یا طرف قرارداد متعهد به تعهدات قراردادی) قادر باشد تضمین را به خود برگرداند. این اقدامات شامل اقدامات خارج از اختیار مضمون له نمیباشد.
ث- کارفرما: دستگاههای موضوع بند (ب) ماده (۱) قانون برگزاری مناقصات – مصوب ۱۳۸۳- ، ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری – مصوب ۱۳۸۶- و نیز مواد (۲) تا (۵) قانون محاسبات عمومی کشور – مصوب ۱۳۶۶- .
ج- اشخاص: هر شخص حقیقی یا حقوقی که در فرآیند ارجاع کار، داوطلب شرکت در معامله و یا طرف قرارداد دولت قرار میگیرد و نیز دارای شرایط لازم باشد.
چ- فرآیند ارجاع کار: مجموعه اقدامات قانونی برای انعقاد قرارداد کارفرما با اشخاص مانند مناقصه، مزایده و ترک تشریفات یا عدم الزام به آن.
ح- تضمین شرکت درفرآیند ارجاع کار: تضمینی که اشخاص، برای اثبات قصد و حداقلی از توان خود، به نفع کارفرما میسپارند تا کارفرما آنان را در مراحل بعدی فرایند ارجاع کار شرکت دهد.
خ- تضمین انجام تعهدات: تضمینی است که اشخاص پس از فرآیند ارجاع کار و انتخاب شدن برای معامله، به منظور اثبات پایبندی به انجام تعهدات خود باید قبل از انعقاد قرارداد به کارفرما بسپارند.
د- تضمین پیشپرداخت: تضمینی که اشخاص پس از انعقاد قرارداد، در قبال دریافت پیشپرداخت بر اساس اسناد ارجاع کار، به کارفرما میسپارند.
ذ- سپرده حسن اجرای کار: مبلغ نقدی که بابت تضمین حسن اجرای کار از هر پرداخت کارفرما به طرف قرارداد، کسر و در دوره مقرر تعیین شده در قرارداد در حساب سپرده کارفرما نگهداری و پس از حصول شرایط مندرج در قرارداد (از حیث زمان و کم وکیف اجرای تعهدات قراردادی) آزاد میشود.
ر- تضمین حسن اجرای کار: تعهدی که اشخاص در قبال آزادسازی سپرده حسن اجرای کار به کارفرما میسپارند.
ز- کالا: محصولی که فرایند مصرف آن از فرایند تولیدش قابل تفکیک است و مالکیت آن میتواند از یک شخص به شخص دیگری منتقل شود.
ژ- خدمت: محصولی که فرایند مصرف آن از فرایند تولید یا ایجاد آن قابلتفکیک نباشد، شامل انواع تغییرات سفارشی و خاص که به درخواست مشتری در وضعیت، شکل، موقعیت و مکان اشیا یا اشخاص صورت پذیرد و شامل انواع خدمات مشاوره، آموزشی و درمانی یا انواع پیمانکاری از جمله پیمانکاری احداث، پیمانکاری ترابری، پیمانکاری تعمیر، نگهداری یا بهرهبرداری میشود.
س- تأمین کالا: تحویل انواع کالا (که ممکن است تأمینکننده کالا تولیدکننده یا فقط فروشنده آن باشد) با مشخصات و نیز در مکان، زمان و شرایط مقرر به مشتری کالا تحویل میدهد.
ش- تولید: مجموعه فعالیتهایی که مستقل از درخواست سفارشدهنده خاص، به ایجاد کالا بیانجامد. تولیدکننده، مواد و مصالح مورد نیاز تولید را تهیه و محصول تولیدشده را برای انتقال عین یا منفعت آن به متقاضیان احتمالی آینده آماده میسازد.
ص- پیمانکاری: هر نوع خدمت که بر اساس فعالیت مشخص و قیمت کل یا قیمت واحد کار مشخص و به صورت حجمی قابل واگذاری به اشخاص باشد از قبیل پیمانکاری احداث، پیمانکاری باربری و ترابری، پیمانکاری ساخت، پیمانکاری امور اداری و تایپ، پیمانکاری تنظیف، پیمانکاری طبخ غذا.
ض- ساخت: خدماتی که به ایجاد کالایی اعم از سازههای پیشساخته، تأسیسات قابلحمل یا ماشینآلات و تجهیزات طبق سفارش کارفرما و برای استفاده در محلی دیگر (محلی غیر از محل ساخت) بیانجامد. معمولاً تهیه مواد و مصالح مورد نیاز ساخت با سازنده است.
ط- احداث: خدماتی که به ایجاد سازه، ساختمان، تأسیسات یا مستحدثاتی از قبیل خطوط لوله، سد، کانال، فرودگاه، نیروگاه، راه، راهآهن، بارانداز، بندر، پل، تونل، انواع کارخانههای صنعتی و معدنی در ساختگاه مربوط به کارفرما بیانجامد. خدمات احداث ممکن است همراه با تعهد تهیه مواد و مصالح مورد نیاز برای احداث بوده یا نباشد. در ترکیبات سنتی مانند “طرح و ساخت” (صنعتی یا غیرصنعتی) “ساخت” در همین معنای “احداث” بهکار رفته است.
ظ- نصب: خدمتی به منظور برپا کردن، جای دادن یا پیوند دادن هر سامانه یا بخش کارکردی مستقل آن، در بخشهایی دیگر یا با بخشهای دیگر به نحوی که امکان بهرهبرداری مناسب آن فراهم گردد.
ع- امور ساختمانی: انواع اقدامات لازم برای احداث پروژههای عمرانی یا احداث پروژه های صنعتی از قبیل انواع ساختمان، ابنیه، خطوط لوله، سد، کانال، فرودگاه، نیروگاه، راه و راه ریلی (راهآهن)، بندر و بارانداز، پل و تونل و انواع کارخانه از جمله کارخانههای صنعتی، معدنی، شیمیایی و کشاورزی.
غ- بهرهبرداری: خدمت مستمری که جهت استفاده اقتصادی و ایمن از مستحدثات یا تأسیسات برای تأمین اهداف مقرر با کیفیت و کمیت مقرر که باید بر مبنای برنامه مدون و بر اساس دستورالعملها و راهنماییهای فنی مناسب صورت پذیرد.
ف- نگهداری: خدمتی شامل مجموعه فعالیتهایی که به طور مشخص و معمولاً برنامهریزی شده و با هدف جلوگیری از خرابی ناگهانی مستحدثات، سامانهها، ماشینآلات، تجهیزات یا تأسیسات انجام میگیرد تا با این کار قابلیت اطمینان و در دسترس بودن آنها افزایش یابد.
ق- تعمیرات: خدمتی شامل مجموعهای از فعالیتها که بر روی مستحدثات، سامانهها، ماشینآلات، تجهیزات یا تأسیسات یا وسیلهای که دچار افت کارآیی یا از کارافتادگی شده است انجام میشود تا به حالت قابل بهرهبرداری بازگردند و برای انجام وظیفهای که به آن محول شده است، دوباره آماده شوند.
ک- ماشینآلات: مجموعهای از قطعات، تجهیزات یا اجزای مرتبط که حداقل یکی از آنها متحرک بوده و دارای محرک و مهارکننده مناسب است و به منظور کاربرد مخصوصی به ویژه فرآوری، پردازش، عملآوری، حرکت، ساخت، تولید، احداث یا نصب به یکدیگر متصل شدهاند.
گ- ماشینآلات سفارشی: ماشینآلاتی که سازنده طبق سفارش کارفرما برای کاربرد خاصی میسازد یا از طریق اعمال تغییراتی طبق سفارش کارفرما آن را آمادهی استفادهی خاص میسازد.
ل- ماشینآلات آماده: ماشینآلاتی که به صورت آماده قبلاً تولید شده و برای استفادههای عمومی آماده عرضه یا تحویل میشود.
م- اعتبار اسنادی: سندی الزامآوری که با تنظیم و مبادله آن، کارفرما (خریدار) از بانک درخواست میکند تا انجام مراحل پرداخت به فروشنده بابت کالای ارسالی یا خدمت انجام شده را طبق قرارداد و پس از تایید وی تعهد کند.
بررسی مبانی و
اصطلاحات آییننامه تضمین معاملات دولتی
چکیده:
در قراردادهای عمومی که از سوی سازمانها یا مؤسسات دولتی یا به نمایندگی از آنها با اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی منعقد میگردد، علاوه بر رعایت غالب موارد مطرح در قراردادهای خصوصی، از احکام، مقررات و تشریفات خاص دیگری نیز تبعیت مینمایند تا ضمن شفافسازی معاملات و ایجاد فضای رقابتی برابر، بین تمامی اشخاص متقاضی مشارکت، صیانت از اموال عمومی را از طریق تدوین ضوابط، آییننامهها و دستورالعملهای متعدد فراهم نماید. مونتسکیو در کتاب روحالقوانین میگوید: «هیچ قانونگذاری نیست که در قانون نظر خصوصی نداشته باشد. علتش این است که هر قانونگذار دارای عواطف و افکار مخصوصی است و در حین وضع قانون میخواهد نظرات خود را در آن بگنجاند.» با این حال قانونگذار همواره باید نفع همگان و عقل جمعی را بر خواسته خود ترجیح دهد. استفاده از زبان و واژگان آن، ابزار قانونگذار در حصول نتیجه مطلوب در این راستا است.
مقدمه:
قانونگذاری و مقررهنویسی در ایران، از رویه یکسانی تبعیت نمینماید و برخی از قوانین دارای تعاریف، فصلبندی و مبانی منسجمتری میباشند و استفاده از قواعد و مفاهیم ادبی و فنی جهت انتقال مضامین و کاربرد عبارات، با عرف عمومی و مخاطبان خاص آن همخوانی بیشتری دارد. علت این امر به تبع موضوع قانون یا مقرره، نهادهای متولی تدوین، میزان عمومیت، فضای حاکم بر تدوین، نحوه تعیین اشخاص جهت تدوین و ... متفاوت است.
یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین قوانین از حیث آثار مالی، اقتصادی، سیاسی، صنعتی و...، قانون برگزاری مناقصات میباشد. قانونی که به منظور سامان بخشیدن، تسهیل فضای رقابتی و شفافسازی معاملات بخش خصوصی با دستگاههای دولتی تدوین گردیده و دارای 4 آییننامه اصلی میباشد؛ ولی آخرین اصلاحات، در آییننامه تضمین معاملات دولتی در سال 1394 صورت پذیرفته است که به دلیل تأثیر آن بر تعاریف در فهم و استنباط و اجرای قانون و آییننامههای برگزاری مناقصات، تلاش میگردد تا در این نوشتار به بررسی مبانی و اصطلاحات آییننامه مذکور که غالباً جدید یا متفاوت از سابقه آن میباشند بپردازیم.
مبانی :
ماده «221» قانون مدنی اشعار دارد: «اگر کسی تعهد اقدام به امری را بکند یا تعهد نماید که از انجام امری خودداری کند، در صورت تخلف، مسؤول خسارت طرف مقابل است مشروط بر این که جبران خسارت تصریح شده و یا تعهد، عرفاً به منزله تصریح باشد و یا برحسب قانون، موجب ضمان باشد». ملاحظه میشود که قانونگذار، جبران خسارت ناشی از عدم پایبندی به مفاد قرارداد را با سه روش کلی پذیرفته است:
1- پیشبینی جبران خسارت در قرارداد
2- لزوم جبران خسارت از دید عرف
3- الزام قانونی
دستور العمل ناظر بر ضمانت نامه بانکی (ریالی)
شورای پول و اعتبار در یک هزار و یک صد و هفتاد و ششمین جلسه مورخ 1393/2/9 به استناد بند (6) ماده (14) و بند (ب) ماده (11) قانون پولی و بانکی کشور مصوب 18 تیرماه 1351 "دستورالعمل ناظر بر ضمانت نامه بانکی (ریالی)" را که از این پس به اختصار دستورالعمل نامیده می شود، در 57 ماده و 16 تبصره به شرح ذیل تصویب نمود.
فصل اول – تعاریف
ماده 1- در این دستور العمل ، عناوین زیر به جای عبارات مشروح مربوط به کار می روند :
1- بانک مرکزی : بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
2- موسسه اعتباری : بانک موسسه اعتباری غیر بانکی یا شبعه موسسه اعتباری خارجی که به موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تاسیس شده و تحت نظارت آن بانک قرار دارد.
3- شعبه موسسه اعتباری خارجی : واحد عملیاتی از یک موسسه اعتباری خارجی که با مجوز بانک مرکزی و تحت نظارت آن بانک به انجام عملیات مجاز بانکی در جمهوری اسلامی ایران مبادرت دارد.
4- ضمانتنامه بانکی : که در این دستورالعمل ضمانت نامه نامیده می شود، سندی است که به موجب آن موسسه اعتباری به طور غیر قابل برگشت متعهد می شود به محض اعلام و مطالبه هر میزان از وجه مندرج در آن توسعه ذی نفع، با رعایت مفاد این دستورالعمل وجه مطالبه شده به ذی نفع پرداخت نماید .
5- ضمانت خواه : شخصی که تعهداتی را به موجب روابط پایه در قبال ذی نفع بر عهده دارد و برای تضمین ایفای آن تعهدات، از موسسه اعتباری تقاضای صدور ضمانتنامه می نماید .
6- ذی نفع : شخصی که ضمانت نامه به نفع وی صادر می شود .
7- رویداد : واقعه ای است که طبق شرایط مندرج در ضمانت نامه با وقوع آن اعتبار ضمانت نامه خاتمه می یابد .
8- خاتمه اعتبار: تاریخ یا رویدادی که طبق شرایط ضمانت نامه با واقع شدن هریک از آنها هر کدام که زودتر واقع شوند، ضمانت نامه از درجه اعتبار ساقط می شود .
9- مدت اعتبار: فاصله زمانی تاریخ صدور تا خاتمه اعتبار ضمانت نامه
10- وجه ضمانت نامه : مبلغی که در متن ضمانت نامه درجه و قابل پرداخت به ذی نفع است .
11- رابطه پایه : قرارداد، شرایط مناقصه و شرایط مزایده یا هر رابطه حقوقی دیگری بین ضمانت خواه و ذی نفع؛
12- بدهی غیر جاری: آندسته از بدهی های اشخاص به موسسه اعتباری که مطابق با دستورالعمل طبقه بندی دارایی های موسسات اعتباری مصوب شورای پول و اعتبار، در طبقات غیرجاری قرار می گیرد.
13- عوامل قهری: هر اتفاق خارج از کنترل موسسه اعتباری از جمله جنگ، سیل، زلزله و آتش سوزی که باعث توقف فعالیت های موسسه اعتباری می گردد.
14- سامانه پیام رسانی الکترونیکی مالی سپام : سامانه ای که در بانک مرکزی راه اندازی شده و امکان تبادل تمامی پیام های مالی بین بانکی را به طور متمرکز و به صورت استاندارد فراهم می سازد.
تضمـین حسـن انجـام کـار پیـمانکار
ماده 35 شرایط عمومی
تضمین حسن انجام کار
از مبلغ هر پرداخت به پیمانکار، معادل 10 درصد به عنوان تضمین حسن انجام کار کسر و در حساب سپرده نزد کارفرما نگاهداری میشود. نصف این مبلغ پس از تصویب صورتوضعیت قطعی طبق ماده 40 و نصف دیگر آن پس از تحویل قطعی، با رعایت مواد 42 و 52 مسترد میگردد.
تبصره - پیمانکار میتواند، وجوه سپرده تضمین حسن انجام کار را طبق دستورالعمل نافذ در زمان ارجاع کار که شماره و تاریخ آن در اسناد و مدارک پیمان درج شده است، دریافت کند.
ترتیب آزاد شدن وجه التزام حسن انجام کار
ماده 35 شرایط عمومی پیمان در مورد ترتیب آزاد شدن وجه التزام حسن انجام کار اجمالاً اشعار میدارد: «نصف این مبلغ پس از تصویب صورتوضعیت قطعی طبق ماده 40 و نصف دیگر آن پس از تحویل قطعی، با رعایت مواد 42 و 52 مسترد میگردد».
با توجه به ماده 35 شرایط عمومی پیمان و همچنین استقرا در بعضی از مواد شرایط عمومی پیمان میتوان استنباط کرد که وجه التزام حسن انجام کار علیالاصول در دو مرحله قابل استرداد است. معهذا چنانچه در دو مرحله قابل استرداد نباشد ممکن است وجه التزام مورد بحث در مرحله سوم مسترد گردد. این مراحل حتمی و احتمالی را در 3 بخش زیر میبینیم:
الف- استرداد نصف وجه التزام حسن انجام کار پس از تصویب صورتوضعیت قطعی
گفتیم طبق ماده 40 شرایط عمومی پیمان صورتوضعیت قطعی حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ تحویل موقت از سوی پیمانکار تهیه و به مهندس مشاور تسلیم میشود و مهندس مشاور نیز ظرف 3 ماه برای کارفرما ارسال میکند و کارفرما ظرف دو ماه از تاریخ وصول، رسیدگی و نظر نهایی خود را اعلام میدارد. بنابراین هرگاه با توجه به صورتوضعیت قطعی تصویب شده و سایر حسابهای پیمانکار، وی بدهکار نباشد، نصف تضمین حسن انجام کار (یا وجه التزام حسن انجام کار) آزاد میشود. معالوصف چنانچه پیمانکار بدهکار باشد نه تنها نصف وجه التزام حسن انجام کار آزاد نمیشود بلکه بدهی او از محل وجه التزام مزبور به ترتیب مقرر در بند (ب) ماده 52 شرایط عمومی پیمان تسویه میگردد